پایه: دهم متوسطه
هدف: آشنایی با مفهوم جغرافیا، شاخه‌ها، روش مطالعه و اهمیت آن در زندگی روزمره
جغرافیا علمی است که روابط متقابل انسان و محیط را بررسی می‌کند. این علم به ما کمک می‌کند تا محیط پیرامون خود و سایر مکان‌ها را بهتر بشناسیم و درک کنیم.
با شناخت محیط، منابع و توان‌های آن، می‌توان تصمیمات بهتری برای زندگی، توسعه پایدار و مدیریت منابع گرفت. جغرافیا ابزاری برای زندگی بهتر است.
- واژه «جغرافیا» برای اولین‌بار توسط اراتوستن، دانشمند یونانی، مطرح شد.
- معنای لغوی آن ترکیبی از دو واژه «زمین» و «ترسیم» است.
- از نظر اراتوستن، جغرافیا یعنی مطالعه زمین به عنوان جایگاه انسان.
جغرافیا با علوم مختلف مانند زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، اقتصاد، جامعه‌شناسی و سیاست در ارتباط است. این علم با بهره‌گیری از داده‌ها و روش‌های سایر علوم، به تحلیل پدیده‌های جغرافیایی می‌پردازد.
🔹 جغرافیا پلی است میان علوم طبیعی و علوم انسانی.
| شاخه | زیرشاخه‌ها |
|---|---|
| جغرافیای طبیعی | ژئومورفولوژی، آب‌وهواشناسی، جغرافیای آب‌ها، زیستی، خاک‌ها |
| فنون جغرافیایی | نقشه‌کشی، روش‌های کمی، سنجش از دور |
| جغرافیای انسانی | روستایی، شهری، جمعیت، رفتاری و فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی |
- مکان: محل انجام فعالیت‌های انسانی مانند خانه، مدرسه، مزرعه
- روابط متقابل انسان با محیط: انسان با ورود به محیط طبیعی، آن را تغییر می‌دهد و از منابع آن بهره‌برداری می‌کند.
- انسان با هوش و استعداد خود محیط را تغییر می‌دهد.
- محیط طبیعی مجموعه‌ای متعادل است که با ورود انسان دچار تغییر می‌شود.
- محیط جغرافیایی حاصل تعامل انسان با محیط طبیعی است.
🔹 عملکرد انسان در محیط طبیعی:
- استفاده از منابع برای رفع نیازها
- نگاه سودجویانه برای رسیدن به خواسته‌ها
🔹 نمونه عملکرد در ناحیه جنگلی خزر: توسعه گردشگری و صنعت (مثبت) / تخریب جنگل‌ها و گسترش بی‌رویه شهر و کشاورزی (منفی)
روش مطالعه در جغرافیا «کل‌نگری» یا «دید ترکیبی» است. جغرافی‌دان با این دیدگاه، پدیده‌ها را به صورت جامع و همه‌جانبه بررسی می‌کند.
🔸 مثال: برای توسعه یک شهر، جغرافی‌دان نقشه شهر، جمعیت، منابع آب، وضعیت اقتصادی و فرهنگی را هم‌زمان بررسی می‌کند.
- جغرافیا علمی برای شناخت روابط انسان و محیط است.
- این علم با سایر علوم در ارتباط است و آن‌ها را به هم پیوند می‌دهد.
- مکان و روابط متقابل انسان با محیط، مفاهیم پایه‌ای جغرافیا هستند.
- محیط جغرافیایی
📚 جدول خلاصه درس اول جغرافیا – پایه دهم
عنوان توضیح خلاصه تعریف جغرافیا علم بررسی روابط انسان با محیط طبیعی برای شناخت بهتر مکان‌ها اهمیت جغرافیا شناخت توان‌های محیطی برای زندگی بهتر و توسعه پایدار تاریخچه واژه اولین‌بار توسط اراتوستن یونانی مطرح شد؛ به‌معنای ترسیم زمین ارتباط با علوم دیگر پلی میان علوم طبیعی و انسانی؛ بهره‌گیری از داده‌های سایر علوم شاخه‌های جغرافیا طبیعی، انسانی، فنون جغرافیایی مفاهیم پایه مکان و روابط متقابل انسان با محیط تعامل انسان با محیط تغییر محیط طبیعی و شکل‌گیری محیط جغرافیایی روش مطالعه کل‌نگری یا دید ترکیبی برای بررسی جامع پدیده‌ها نمونه عملکرد مثبت: گردشگری / منفی: تخریب جنگل‌ها در ناحیه خزر 📌 این جدول برای مرور سریع مفاهیم درس اول جغرافیا طراحی شده و مناسب استفاده در کلاس، آزمون و سایت‌های آموزشی است.
دیدگاهتان را بنویسید