🏛️ درسنامه: شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی–اسلامی
در این درس با نقش سلسله‌های ایرانی در رشد فرهنگ و تمدن اسلامی، گسترش علم و ادب، معماری ایرانی–اسلامی، و تأثیر ایرانیان مسلمان در علوم مختلف آشنا می‌شویم.
📜 زمینه‌های شکوفایی فرهنگ ایرانی–اسلامی
- با ضعف خلافت عباسی، شرایط برای تشکیل سلسله‌های ایرانی فراهم شد
- این سلسله‌ها نقش مهمی در رونق فرهنگ و تمدن اسلامی داشتند
👑 سلسله‌های ایرانی قرون سوم تا پنجم هجری
- طاهریان، صفاریان، علویان طبرستان، سامانیان، آل بویه
- علویان طبرستان ریشه ایرانی نداشتند
🏰 بنیان‌گذاران و روابط با خلفای عباسی
- طاهریان: طاهر ذوالیمینین
- سامانیان: امیر اسماعیل سامانی
- صفاریان: یعقوب لیث با حمایت عیاران سیستان
- طاهریان و سامانیان روابط دوستانه با خلفای عباسی داشتند
- صفاریان، علویان و آل بویه بدون اجازه خلفا حکومت تشکیل دادند
⚔️ اقدامات صفاریان و علویان
- یعقوب لیث حکومت طاهریان را برانداخت و به بغداد لشکر کشی کرد
- علویان پیرو مذهب شیعه بودند و خلافت عباسی را قبول نداشتند
🏛️ آل بویه و گسترش فرهنگ شیعه
- آل بویه بغداد را تصرف کردند و خلفای عباسی را تحت سلطه گرفتند
- پیرو مذهب شیعه بودند؛ فرهنگ شیعه در ایران گسترش یافت
- بازسازی حرم امامان در نجف، کربلا و کاظمین
- برگزاری مراسم عید غدیر و سوگواری امام حسین (ع)
🧠 پیشگامی ایرانیان در علوم و فرهنگ
- پیشگام در معارف اسلامی، علوم انسانی، علوم تجربی، هنر و ادبیات
- سخن پیامبر: «اگر علم در ثریا باشد، مردانی از پارس به آن دست خواهند یافت»
- تدوین کتاب‌ها، دستور زبان عربی، انتقال میراث ایران باستان
📚 نقش سامانیان و آل بویه در شکوفایی علمی
- سامانیان و آل بویه به علم و ادب علاقه‌مند بودند
- وزیران دانشمند سامانی: جیهانی و بلعمی
- زبان عربی تا مدتی زبان اداری ایران بود
📝 ادبیات فارسی و شاعران بزرگ
- رونق ادبیات فارسی از قرن سوم هجری با حمایت صفاریان و سامانیان
- رودکی (پدر شعر فارسی) و فردوسی از شاعران دوره سامانی
- فردوسی در اواخر حکومت سامانیان شاهنامه را آغاز کرد
🕌 معماری ایرانی–اسلامی
- مساجد از نخستین جلوه‌های معماری ایرانی–اسلامی بودند
- آرامگاه‌های برجسته: امیر اسماعیل سامانی در بخارا، قابوس و شمگیر در گنبد کاووس
📊 جدول خلاصه درس
| موضوع | توضیح |
|---|---|
| سلسله‌های ایرانی | طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل بویه |
| فرهنگ شیعه | گسترش در دوره آل بویه و علویان |
| علم و ادب | پیشگامی ایرانیان در علوم و ادبیات |
| معماری | مساجد و آرامگاه‌های باشکوه |
دیدگاهتان را بنویسید