🌱 تعریف و ساختار زیست‌بوم

• زیست‌بوم یا بیوم، ناحیه‌ای وسیع جغرافیایی است که در آن گیاهان و جانوران خاصی زندگی می‌کنند.
• هر زیست‌بوم از چند بوم‌سازگان (اکوسیستم) تشکیل شده است.
• عوامل مؤثر در شکل‌گیری زیست‌بوم‌ها شامل آب‌وهوا، ناهمواری‌ها، ارتفاع و جنس خاک هستند.
• مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در زیست‌بوم‌ها، آب‌وهوا است. ✅

🌦️ تأثیر آب‌وهوا بر پوشش گیاهی

• دو عنصر اصلی آب‌وهوایی که بر پوشش گیاهی اثر می‌گذارند: دما و بارش.
• با تغییر دما و بارش از یک ناحیه به ناحیه دیگر، نوع پوشش گیاهی نیز تغییر می‌کند.
• باد جزء عوامل مؤثر در تنوع زیست‌بوم‌ها نیست. ❌
• عوامل تکمیلی مانند طول فصل خشک و میزان تبخیر نیز در پوشش گیاهی مؤثرند.

🗺️ انواع زیست‌بوم‌های سطح زمین

• سطح زمین دارای ۸ زیست‌بوم اصلی است.

❄️ زیست‌بوم توندرا

• موقعیت: نزدیکی قطب شمال و حاشیه اقیانوس منجمد شمالی.
• ویژگی‌ها: زمستان‌های بسیار سرد، تابستان‌های کوتاه، زمین پوشیده از یخ و برف.
• پوشش گیاهی: خزه و گل‌سنگ.
• جانور شاخص: خرس قطبی.

🌲 زیست‌بوم تایگا

• موقعیت: جنوب توندرا؛ قاره‌های آسیا، اروپا، آمریکای شمالی.
• ویژگی‌ها: دمای زیر صفر برای ۶ ماه، بارندگی ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر، زمین مرطوب.
• پوشش گیاهی: درختان مخروطی همیشه‌سبز مانند کاج و سرو.
• منبع چوب نرم برای تولید کاغذ؛ جنگل‌های کانادا از نوع تایگا هستند.

🌴 جنگل‌های بارانی استوایی

• موقعیت: مجاورت خط استوا در چند قاره.
• ویژگی‌ها: هوا گرم، رطوبت بالا، بارندگی سالانه ۲۵۰۰ میلی‌متر.
• پوشش گیاهی: جنگل‌های چند طبقه با رشد سریع.
• تنوع زیستی: بیشترین تنوع جانوری و گیاهی جهان.
• گیاهان شاخص: مانگرو، نارگیل، قهوه سودانی، هِوآ، بامبو.

🦓 زیست‌بوم ساوان

• موقعیت: مجاورت جنگل‌های استوایی؛ بیشترین وسعت در آفریقا.
• ویژگی‌ها: علفزار با درختان منفرد، آب‌وهوای گرم، دو فصل خشک و مرطوب.
• تنوع جانوری بالا: گورخر، فیل، زرافه، کرگدن، شیر.
• گیاه شاخص: درخت بائوباب.

🏜️ زیست‌بوم بیابان

• تعریف: نواحی با بارندگی کمتر از ۵۰ میلی‌متر در سال.
• موقعیت: مجاورت مدار رأس‌السرطان و رأس‌الجدی (مثل صحرا، ربع‌الخالی، لوت).
• بیابان سرد شاخص: گُبی.
• پوشش گیاهی: فقیر؛ گیاهان مقاوم به خشکی و تبخیر مانند بوته‌های خاردار.

📊 جدول خلاصه درس