🌊 بخش اول: آب‌کره و اقیانوس‌ها
- آب‌کره شامل همه آب‌های زمین است؛ از جمله اقیانوس‌ها، دریاها، رودها، دریاچه‌ها و یخ‌ها.
- مجموعه بزرگ آب‌ها شامل پنج اقیانوس اصلی است: آرام، اطلس، هند، منجمد شمالی و منجمد جنوبی.
- اقیانوس آرام پهناورترین و عمیق‌ترین اقیانوس جهان است؛ مساحت آن ۱۰۰ برابر ایران و ژرف‌ترین نقطه آن گودال ماریانا با عمق ۱۱۰۰۰ متر است.
- گودال ماریانا در نزدیکی مجمع‌الجزایر فیلیپین واقع شده است.
- کاوش در بستر اقیانوس‌ها دشوار است؛ به دلیل فشار زیاد آب، تاریکی و دمای پایین.
- کف اقیانوس‌ها مانند خشکی‌ها دارای ناهمواری‌های فراوانی است.
- ناهمواری‌های اقیانوسی شامل: فلات قاره، شیب قاره، پوسته اقیانوسی، دشت اقیانوسی، گودال و جزیره‌ها.
- فلات قاره ناحیه‌ای کم‌عمق در کنار خشکی‌هاست که منابع نفت، گاز و ماهیگیری دارد.
- شیب قاره پس از فلات قاره آغاز می‌شود و تا عمق ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ متر ادامه دارد.
- حرکات آب شامل موج، جزر و مد و جریان‌های دریایی است.
- برخورد جریان‌های سرد و گرم دریایی، مناطق مهم صید ماهی را شکل می‌دهد؛ مانند نیوفوندلند در آمریکا.
- سفر به اعماق اقیانوس‌ها دشوارتر از صعود به قله‌هاست؛ به دلیل فشار زیاد، تاریکی و نبود تجهیزات.
- اقیانوس‌ها منابع مهم غذا، حمل‌ونقل ارزان و تأمین غیرمستقیم آب شیرین هستند.
- مشکلات اقیانوس‌ها شامل ورود زباله‌های سمی و دفن زباله‌های اتمی در اعماق آن‌هاست.
🌬️ بخش دوم: هواکره و لایه‌های آن
- هواکره لایه‌ای از گازهاست که تا ارتفاع ۳۰۰۰ کیلومتری اطراف زمین را در بر گرفته است.
- هواکره از گازهای مختلفی تشکیل شده: نیتروژن (۷۸٪)، اکسیژن (۲۱٪)، دی‌اکسید کربن و بخار آب.
- پایین‌ترین لایه هواکره وردسپهر یا تروپوسفر نام دارد که محل تشکیل ابرها و تغییرات آب‌وهوایی است.
- در وردسپهر، هرچه ارتفاع بیشتر شود، دمای هوا کاهش می‌یابد؛ به ازای هر ۱۰۰۰ متر، ۶ درجه سانتی‌گراد.
- در ارتفاعات زیاد، فشار هوا کم می‌شود و ممکن است مشکلات تنفسی ایجاد شود؛ مانند کوهنوردی یا پرواز.
🌡️ بخش سوم: عوامل مؤثر بر آب‌وهوا
- زاویه تابش خورشید و عرض جغرافیایی: هرچه از استوا دورتر شویم، تابش خورشید مایل‌تر و دما کمتر می‌شود.
- بر اساس تابش خورشید، سه منطقه به وجود می‌آید: گرم، معتدل و سرد.
- کمترین میانگین دمای سالانه در قطب‌ها دیده می‌شود.
- دوری و نزدیکی به آب‌ها: آب‌ها دیرتر گرم و سرد می‌شوند، در حالی که خشکی‌ها سریع‌تر واکنش نشان می‌دهند.
- جریان‌های دریایی گرم و سرد باعث تغییر دما در مناطق ساحلی می‌شوند.
- ارتفاع از سطح زمین: هرچه ارتفاع بیشتر شود، دما کمتر می‌شود و ممکن است مانع نفوذ توده‌های مرطوب شود.
🌪️ بخش چهارم: فشار هوا و باد
- هوا مانند همه گازها سنگینی دارد و بر همه چیز فشار وارد می‌کند.
- فشار هوا با دستگاه فشارسنج اندازه‌گیری می‌شود.
- باد زمانی ایجاد می‌شود که هوا از ناحیه پرفشار به ناحیه کم‌فشار حرکت کند.
- پراکندگی کانون‌های فشار باعث گردش عمومی هوا و تغییرات آب‌وهوایی می‌شود.
🔥 بخش پنجم: گرمایش زمین و پیامدهای آن
- افزایش فعالیت‌های صنعتی و خودروها باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن زمین شده‌اند.
- پیامدهای گرم شدن زمین شامل: ذوب یخ‌ها، بالا آمدن سطح دریا، زیر آب رفتن جزایر، خشکسالی و سیلاب‌های شدید.
- در هواپیماها به دلیل تغییر فشار هوا در ارتفاع، آموزش استفاده از ماسک اکسیژن داده می‌شود.
📋 خلاصه درس در یک نگاه
| موضوع | توضیح |
|---|---|
| آب‌کره | شامل همه آب‌های زمین: اقیانوس‌ها، دریاها، رودها، دریاچه‌ها و یخ‌ها |
| اقیانوس‌ها | پنج اقیانوس اصلی: آرام، اطلس، هند، منجمد شمالی، منجمد جنوبی |
| اقیانوس آرام | پهناورترین و عمیق‌ترین اقیانوس؛ دارای گودال ماریانا با عمق ۱۱۰۰۰ متر |
| ناهمواری‌های کف اقیانوس | فلات قاره، شیب قاره، پوسته اقیانوسی، دشت، گودال، جزیره |
| حرکات آب | موج، جزر و مد، جریان‌های دریایی |
| هواکره | لایه‌ای از گازها تا ارتفاع ۳۰۰۰ کیلومتری؛ شامل نیتروژن، اکسیژن، دی‌اکسید کربن |
| وردسپهر | پایین‌ترین لایه هواکره؛ محل تشکیل ابرها و تغییرات آب‌وهوایی |
| عوامل مؤثر بر آب‌وهوا | زاویه تابش خورشید، عرض جغرافیایی، ارتفاع، نزدیکی به آب‌ها، جریان‌های دریایی |
| فشار هوا | هوا سنگینی دارد و فشار وارد می‌کند؛ اندازه‌گیری با فشارسنج |
| باد | جریان هوا از ناحیه پرفشار به کم‌فشار |
| گرمایش زمین | افزایش گازهای گلخانه‌ای؛ پیامدها: ذوب یخ، بالا آمدن سطح دریا، خشکسالی، سیلاب |
| ارتفاعات زیاد | کاهش فشار هوا؛ مشکلات تنفسی برای کوهنوردان و مسافران هواپیما |
دیدگاهتان را بنویسید